Kryzys władzy
I Wzmocnienie pozycji magnaterii kosztem władzy królewskiej oraz szlachty, która w wyniku zubożenia stała się klientelą możnych rodów. Magnaci wykorzystywali swoje wpływy wśród zależnej od niej szlachty do zrywania sejmów, (poprzez liberum veto) co hamowało wszelkie poczynania reformatorskie podejmowane na sejmach, które zostały całkowicie sparaliżowane i nie mogły już mieć wpływu na sytuację w państwie. Efektem była decentralizacja władzy. W XVII (a szczególnie XVIII) wieku poszczególne rody magnackie zaczęły prowadzić własną politykę zagraniczną z pominięciem lub wbrew woli monarchy, reprezentując swoje prowincje (np. Radziwiłłowie na Litwie Część uprawnień została przeniesiona przez to na sejmiki (uchwalanie nowych podatków, mianowanie niektórych urzędników, powoływanie żołnierzy). Magnateria, faktycznie maiła władzę niemal całkowitą w swoich ogromnych latyfundiach, sprawując dodatkowo urzędy państwowe niemal dożywotnio. Dodatkowo poszczególne rody możnych, tworzyły frakcje polityczne, które toczyły ze sobą spory, a nawet wojny (Litwa). Każda próba wzmocnienia władzy królewskiej traktowana była jako zamach na złotą wolność szlachecką.
II Wzmocnienie władzy hetmanów, którzy kontrolowali nie tylko armię i sądownictwo wojskowe, ale również uzyskali prawo prowadzenia polityki zagranicznej na odcinku granicy południowo-wschodniej.
III Decentralizacja skarbowości (część funkcji w zakresie nakładania podatków i ich zbierania przejęły sejmiki). W efekcie skarb centralny był pusty, a wojsko nie było należycie opłacane, co prowadziło do buntów i niezadowolenia żołnierzy.
Kryzys wojskowości
IV Brak silnej i licznej armii
Upadek gospodarczy kraju
V W wyniku ciągłych wojen nastąpił ogromny spadek ludności kraju (z 10 do 6 milionów, 1668 rok). Wiele wiosek i miast została spalona i wyludniona (część mniejszych miast uległa agraryzacji, czyli mieszczanie zostali zmuszeni do uprawiania roli). Areał uprawny kraju spadł blisko o połowę. Uwsteczniły się metody i techniki uprawiania roli i spadło zapotrzebowanie na polskie produkty (w wyniku konkurencji ze strony rolnictwa rosyjskiego i angielskiego). Zniszczenia wojenne i kryzys gospodarczy stały się widoczne po „potopie szwedzki”. Wojska szwedzkie zdołały opanować niemal wszystkie miasta, które w czasie okupacji i odwrotu z Polski, całkowicie złupiły.
VI W miastach nastąpiło załamanie handlu wewnętrznego oraz rzemiosła ((co miało efekt na produkcję na wsi, która nie miała odpowiedniego sprzętu, aby wykonywać prace na roli).
VII Magnateria, która kontrolowała większość wsi, nie podjęła reform i nadal tkwiła w coraz mniej wydajnym systemie folwarczno-pańszczyźnianym. Celem zwiększenia produkcji zwiększano pańszczyznę, co miało efekt odwrotny do zamierzonego, gdyż chłopi nie byli zainteresowani podniesieniem wydajności swojej pracy przy nakładaniu jeszcze większych obciążeń.
Kryzys religijny i kulturalny
VIII Wojny toczone w XVII wieku prowadzone były przede wszystkim przeciwko narodom niekatolickim (prawosławni Rosjanie i Kozacy, muzułmańscy Turcy i Tatarzy, luterańscy Szwedzi), co wzmocniło w szlachcie przekonanie, że Polska jest przedmurzem chrześcijaństwa (antemurale christianitatis) przez nawałą niewiernych i heretyków. W tolerancyjnej dotychczas Polsce pojawiła się obawa przed tym, co obce, niechęć wobec ludzi innych wyznań, ciemnota i zabobon. Tendencje te były wzmacniane poprzez niewykształcenie większości szlachty.
