Olimpiada w starożytności

O Olimpii

Olimpia była tętniącym życiem starożytnym greckim miastem. Uważa się, że teren Olimpii był zamieszkany od 3000 r. p.n.e., a po upadku cywilizacji mykeńskiej miasto zaczęło rozkwitać i już w 900 r. p.n.Ch. było uważane za ważne miejsce kultu religijnego. Same miejscowość leżała w zachodniej części Peloponezu.

Co łączyło olimpiadę z Olimpem?

Niemal nic. Święta góra dawnych Greków leżała w masywie górskim o te samej nazwie. Według mitologi górę zamieszkiwali bogowie. Igrzyska odbywały się w innej części Hellady, a sama miejscowość wzięła nazwę od siedziby bogów.

W 776 r. p.n.e. w mieście odbyły się pierwsze igrzyska olimpijskie ku czci Zeusa. Igrzyska w Olimpii były wydarzeniem narodowym i przyciągały uczestników i widzów z całego Hellady, podnosząc status miasta. Zawody trwały do 394 roku, kiedy to cesarz rzymski Teodozjusz I, dopatrując się w nich pogańskiego kultu, położył im kres.

Datę pierwszej olimpiady podał grecki historyk Timajos (żył ok. 345-250), ktry przyjął za pierwsze igrzyska te, w których odnotowano po raz pierwszy zwycięzcę – czyli, jak wyżej wspominano, rok 776.

Stadion, na którym rozgrywane były igrzyska, został zmodernizowany - około 560 roku p.n.Ch. rozbudowano specjalnie przeznaczony do oglądania gier obiekt, który mógł pomieścić około 50 000 osób.

Pozostałości tego imponującego stadionu są widoczne do dziś.

Grecy poświęcali Zeusowi sto byków podczas każdej Olimpiady. Nagrodą za wygraną w igrzyskach olimpijskich był zwyczajny wieniec z gałązki dzikiego drzewa oliwnego.

Gałązki były ścinane złotym sierpem przez młodego mężczyznę ze świętego drzewa rosnącego w pobliżu świątyni Zeusa. Później wprowadzono zwyczaj wystawiania, po trzykrotnym zwycięstwie, pomnika zawodnika przez jego rodzinne miasto w świętym gaju. W konsekwencji, w ciągu stuleci, powstał istny las posągów.

Zwycięzcą poszczególnych konkurencji nadawano miano olimpionik.

Żadne wojny nie były dozwolone na miesiąc przed starożytną olimpiadą, aby widzowie mogli bez przeszkód podróżować na Olimpię. Podczas rozejmu olimpijskiego zabronione były również spory prawne i wykonywanie kary śmierci.

Czy zawodnicy konkurowali nago?

Swego czasu było sporo spekulacji na ten temat, ponieważ uważano, że sportowcy są nadzy tylko na obrazach i rzeźbach, jako osobista interpretacja artysty. A jednak to prawda. Zawodnicy byli nadzy. Ich ciała zostały zaprojektowane i wyćwiczone do możliwej perfekcji poprzez trening, a nagość symbolizowała wieczne piękno, a także symbiozę ciała i duszy.

Według tradycji występowanie nago datuje się od 15 olimpiady (720 rok), kiedy to biegacz o imieniu Orsippos zgubił w biegu swoją przepaskę biodrową.

Zawodnikami byli tylko mężczyźni

Fakt, że kobietom i niewolnikom zabroniono konkurować, jest ściśle związany z koncepcjami społeczeństwa i życia społecznego w starożytnej Grecji. W rzeczywistości w starożytnej Grecji kobiety, niewolnicy i obcokrajowcy byli uważani za obywateli drugiej kategorii i nie mieli swobodnego udziału we wszystkich wydarzeniach społecznych, na przykład w decyzjach politycznych, ale także w igrzyskach olimpijskich. Tylko dorośli mężczyźni, urodzeni Grecy, mogli brać udział w zawodach. Kobiety nie miały w ogóle wstępu na igrzyska, a nawet pojawiać się w okolicach. Zakaz oglądania zawodów nie dotyczył jednak młodych dziewcząt, czyli tych, które nie były związane węzłem małżeńskim. Honorowe miejsce w czasie zawodów - na marmurowym ołtarzu -zajmowała kapłana bogini Demeter.

...ale

później, w VI wieku p.n.Ch., ustanowiono Igrzyska Hery (tzw. heraia) – zawody wyłącznie dla kobiet. Odbywały się one również co cztery lata, lecz w innym roku niż olimpiady. Tylko parthenoi (młode niezamężne kobiety) rywalizowały w grach, a dokładnie w biegach (na długości 160 metrów), które były jednymi zawodami. Zawodniczki ścigały się w trzech kategoriach wiekowych, choć nie jest pewne, ile dokładnie miały konkurentki lat. Startujące pani nosiły charakterystyczny strój z krótkiego chitonu wyciętego nad kolanami, przez co prawe ramię i pierś były odsłonięte. Włosy były rozpuszczone.

I jescze dwa odstepstwa potwierdzajce reguły

Pherenike - kobieta trener na olimpiadzie w starożytnej Grecji

Pherenike przejęła trening swojego syna jako jego trener i po śmierci swojego męża, który przygotowywały syna olimpiady. Towarzyszyła mu w Elis w przebraniu mężczyzny, szła w procesji do Olimpii i podobno stała w sekcji z innymi trenerami, gdy Peisirodos wygrał zawody bokserskie w 388 r. Była tak dumna, że przeskoczyła przez krótki murek oddzielający ją od zawodników, rozluźniając swoją szatę i przypadkowo ujawniając swoją płeć. Przyprowadzono ją przed sędziów, gdzie przypomniała im o znakomitej historii swojej rodziny na igrzyskach i wyjaśniła, dlaczego postąpiła tak, jak postąpiła. Ujęła tym samym sędziów i została ułaskawiona. Uchwalono jednak nowe prawo, zgodnie z którym wszyscy trenerzy musieli odtąd wchodzić na stadion nago, by udowodnić tym samym, że są mężczyznami.

Olimpiada nie była jedynymi igrzyskami

Drugie co do wielkości igrzyska starogreckie odbywały się na przesmyku (istmie) korynckim na część boga mórz, Posejdona. Odbywały się one co dwa lata (w drugim i czwartym roku olimpiady) i zwane były igrzyskami istmijskimi. W programie zawodów były pięciobój, zawody żeglarskie I pływackie oraz konkursy muzyczne. Nagrodą był wieniec z bluszczu.

Kolejnymi ważnymi zawodami były igrzyska pytyjskie, zwane także delfickimi, od okolicy, w których się odbywały – Delf, miejsca słynnej wyroczni Appolina. To jemu też były one poświęcone. Odbywały się co cztery lata, w trzecim roku olimpiady. Cześć konkurencji były występy muzyczne, zawody gimnastyczne I wyścigi rydwanów. W igrzyskach tych, jako jednych w Grecji, brali udział młodzi ludzie obojga płci. Zwycięzcy nagradzani byli wieńcem liści wawrzynu (lauru).

Drugimi, obok olimpiady, igrzyskami na cześć Zeusa, były zawody nemejskie, które odbywały się co dwa lata w Nemejskiej Dolinie w okolicach miasta Argos. Program zawodów zbliżony był do igrzysk istmijskich. Nagrodą był również winiec z gałązek z bluszczu.