W II połowie VI w. Chazarowie byli częścią kaganatu zachodniotureckiego. Już wówczas chazarscy wojownicy stanowili znaczną siłę zbrojną, która odgrywała ważną rolę w licznych wojnach toczonych przez Turków z Persją i Bizancjum. Rola Chazarów na arenie dziejowej uwidoczniła się z chwilą rozpadnięcia się państwa Turków zachodnich w pierwszej połowie VII wieku. Wówczas to, wykorzystująca wewnętrzne konflikty, Chazarowie wybili się na niezależność (która formowała się w latach 630-650). Obszarowo nowe państwo objęło tereny Północnego Kaukazu, na zachodzie stepy azowsko-czarnomorskie (aż po rzekę Dniepr), łącznie z częścią Krymu. Wpływy na północo-zachodnim odcinku granicy sięgały Bułgarii Nadwołżańskiej.
Pod względem etnicznym państwo od samego początku było różnorodne. Obok samych Chazarów, którzy swoją nazwę plemienną przekazali utworzonemu organizmowi, ludność państwa składała się z mieszanych elementów etnicznych: Hunów, Bułgarów, Sarmatów, Alanów (ci ostatni odegrali ważną rolę w nowym organizmie państwowym). Na obszarze Krymu, skład ludnościowy zasilili Goci i ludność, która zamieszkiwała półwysep od okresów przed i pohuńskich.
Na czele państwa stał kagan. Reprezentował on majestat władzy i religii oraz cieszył się ogromnym poważaniem wśród podwładnych. Faktyczna władza mogła jednak spoczywać w ręku władcy, króla, który w źródłach tytułowany pod różnymi nazwami: ilk, bek, malik, kagan-bek lub tarchan-bek. W jego to ręku znajdowało także się wojsko.
Chazarowie doszli do szczytu potęgi już niebawem po utworzeniu swojego państwa, mianowicie w VIII wieku. Stanowili oni zaporę pomiędzy Europą a koczownikami, którzy chcieli przejść z Azji w kierunku zachodnim. Z tego samego względu dobre relacje utrzymywał się pomiędzy chanatem a Bizancjum, chociaż sojusz skierowany był w tym przypadku przede wszystkim przeciwko ekspansji arabskiej. Historia konfliktu chazarsko-arabskiego jest dobrze znana dzięki dostępnym źródłom. Konflikty zbrojne zakończyły się wraz z rokiem 799, kiedy nastąpił podział wpływów terytorialnych. Początek IX wieku rozpoczęły jednak konflikty wewnętrzne. W latach dwudziestych miała miejsce wojna domowa pomiędzy grupą władzy, która przyjęła judaizm, a wyznawcami pozostałych religii – chrześcijaństwa, islamu i kultów pogańskich. Być może zmiana ta doprowadziła do naruszenia pozycji części arystokracji plemiennej i dworskiej, co zainicjowało zbrojny opór. Na przełomie IX i X wieku pogorszeniu uległy także relacje z dawnym sojusznikiem, Bizancjum. Arabowie nie stanowi już wspólnego zagrożenia, wobec czego Rzym wschodni przybrał zaostrzony kurs wobec zjudaizowanych władcom chazarskim, korzystając z przychylności chrześcijańskiej ludność Krymu i schrystianizowanych Alanów. Wojska chazarskie musiały się także zmierzyć po raz pierwszy z drużynami władców ruskich, którzy podejmowały wyprawy wojskowe i grabieżce na południe. W efekcie, w połowie X wieku kaganat utracił południową część Europy Wschodniej. Niezależność uzyskali Alanowie, Bułgarzy oraz większość plemion słowiańskich. Pojawili się jednocześnie inni groźni przeciwnicy – Pieczyngowie. Decydująca klęskę państwowości chazarskiej zadał władca Rusi Kijowskiej, Świętosław w latach 965-966 niszcząc najważniejsze miasta Chazarii. Zniszczenia te zahamowały rozwój gospodarczy i otworzyły drogę do najazdów wrogich Chazarom sąsiadom. Wprawdzie nie jest znany przebieg ostatnich lat istnienia Chazarów, ale jest pewne, że ich państwo nie powróciło już istnienia w swej poprzedniej postaci. Od XIII wieku Chazarowie przestali istnieć jako pojęcie państwowe, a ich nacja, która nigdy nie była skonsolidowana pod względem etnicznym, uległa rozproszeniu wśród innych narodów.
Wojsko
Armia chazarska składała się z wojsk chazarskich oraz wojsk książąt wasalnych i sojuszników. Jej ogólna liczebność jest niejasna. Źródła nie podają szczegółów dotyczących składu lub taktyki chazarskich armii, a imiona chazarskich dowódców są rzadko zapisywane. Wiadomo jednak, że podlegli władcy książęta i wielmoże byli zobowiązani dostarczać odpowiedniej, względem posiadanej ludności, ilości żołnierzy. Sam król także posiadał wojska będące pod jego bezpośrednimi rozkazami. Gwardia przyboczna składała się m.in. z muzułmańskich Chorezmijczyków (tzw. Arsiyah), którzy wyemigrowali ze swojej oczyzny do Chazarii, oraz Rusów i Słowian.
Chazarowie w momencie pojawienia się na obszarze Europy południowschodniej byli koczującymi wojownikami. Szybko podporządkowali sobie ludność osiadłą i przewodnictwo nad innymi plemionami koczującymi. Chociaż Chazarowie zaadoptowali elementy cywilizacji osiadłych i zamieszkiwali również w miastach, pozostali plemienną, półkoczowniczą potęgą. Podobnie jak inne społeczności stepowe wywodzące się z Azji Środkowej, praktykowali mobilną formę wojowania opartej na sprawnej i wytrzymałej w boju kawalerii. Szybkie ruchy oraz nagłe ataki i kontrataki chazarskiej jazdy są podkreślane w średniowiecznych źródłach. W nielicznych szczegółowych opisach bitew chazarska kawaleria rozpoczynała ataki. Dzięki swojej mobilnej armii Chazarowie stosowali strategię najazdów, które mogły sięgać głęboko w Kaukaz Południowy, Mezopotamię i Anatolię. Najazdy te, oprócz zagarniania ziem, stanowiły sposób na gromadzenie łupów i jeńców, których zdobywanie i dystrybucja miały fundamentalne znaczenie dla społeczeństw plemiennych i były - na samym początku - niemal jedynym źródłem bogacenia się. Wyprawy podejmował były w okresach wiosennym I jesiennym. W sezonie letnim aktywność militarna uległam ograniczeniu ze względu na panujące upały, a w zimie brak pastwisk potrzebnych do wyżywienia koni, które był podstawą armii.
Powodzenie wyprawy zależało m.in. od umiejętności militarnych wojowników. Dlatego wiele czynności koczowników związane było z opanowaniem i udoskonaleniem sztuki wojowania. W podziale społeczeństwa na zajęcia męski i żeńskie, do zadań mężczyzny należało bycie wojownikiem, myśliwym i pasterzem. Każdy zdolny do walki mężczyzna był więc potencjalnym żołnierzem, który potrafił sporządzić broń do ataku i obrony, obrabiać drewno, skórę i wełnę.
Z czasem, kiedy Chazarowie stali się społeczeństwem półkoczowniczym, zaczęli wykorzystywać podległe im miasta jako centra handlowe i miejsca tranzytu. Chociaż Chazaria nie miała cennych produktów do zaoferowania, położenie obszaru sprzyjało handlowi, przemieszczaniu się kupców i zakłądaniu giełd towarowych, na czele ze stolicą kraju, Itilem. Za bezpieczeństwo handlu oraz przepływ towarów, chazarskie władze pobierały opłaty, za które można było utrzymywać armię. Handel w Chazarii stanowił wiec jedną z podstaw bytu ekonomicznego państwa.
Nie zachował się żaden dokładniejszy opis uzbrojenia i chazarskiego sposobu walki okresu wypraw grabieżczo-wojennych to jednak wiadomo, że Chazarowie byli okrutni i bezlitośni. Nie różnili się więc pod tym względem od innych koczowników. Chazarowie tworzyli szybko przemieszczające się oddziały, uzbrojone w łuki, włócznie, a być może także szable. Według jednego z arabskich źródeł, za ucieczkę z pola bitwy groziła kara śmierci. W przypadku salwowania się ucieczką dowódcy, był on, wraz z rodziną i całym dobytkiem, oddawany w niewolę, a niekiedy uśmiercany przez powieszenie lub rozcięcie. W najlepszym przypadku stawali się pastuchami koni. Być może był to bodziec, który wpływał na odwagę i zaciekłość w boju ludziom, którym nie pozostawał nic innego jak tylko zaciekła walka.
Ciekawostki z Chazarii...
Chazarowie nie byli ze swoje natury kupcami. Pozwalali jedna na działalność handlową kupcom w różnych stron świata, z czego czerpali ogromne zyski w postaci podatków za miejsce i gwarancje bezpieczeństwa. Różnoplemienną i różnojęzyczną rzeszę ludzi interesu stanowili handlarze z Francji, Hiszpanii, Słowiańszczyzny, Bułgarii Nadwołżańskiej, Bizancjum, Kaukazu, Persji, Chorezmu oraz krajów arabskich. Ogromna ilość kupców europejskich stanowili Żydzi. Szczególnie znani z handlu byli Żydzi z Francji i arabskiej Hiszpanii.