oczątkiem XIII wieku, wódz jednego z plemion mongolskich, Temudżyn, zdołał siłą zjednoczyć wszystkie
plemiona mongolskie. Przybrał on tytuł Czyngis–Chana (Wielkiego Wodza) i rozpoczął podboje na szeroką
skalę. W ciągu dwudziestu lat stworzył państwo sięgające od północnych Chin po Kaukaz, Ural i Morze
Kaspijskie. Po jego śmierci podboje kontynuowali jego synowie i wnukowie. Podbijając ogromne terytoria
Azji i Europy, armie mongolskie zetknęły się z różnymi ludami i metodami wojowania. Przez długi czas
Mongołowie nie znaleźli przy tym godnego siebie przeciwnika. Groźnym koczownikom ulegli Chińczycy,
Koreańczycy, Persowie, Tebańczycy, Hindusi, ludy zakaukaskie i środkowoazjatyckie. Za następców
Czyngis-Chana Mongołowie skutecznie walczyli z Rusinami, Polakami i Węgrami.
Szkolenie i dyscyplina
Wszyscy mężczyźni zdolni do noszenia broni (od 15 do 60 roku życia) zobowiązani byli do służby wojskowej. Rygory codziennego życia w trudnym klimacie, przygotowały dobrze nomadów mongolskich do znoszenia trudów dalekich i ciężkich podróży oraz zmiennych warunków klimatycznych. Już od młodzieńczych lat Mongołowie uczyli się jazdy konnej i sztuki strzelania z łuku. Jeszcze sprzed okresu zjednoczenia plemion, Mongołowie byli świetnym jeźdźcami i łucznikami, odnoszącymi duże sukcesy w walce z sąsiednimi ludami. Chyngis-Chan jednakże dodał element, który nie istniał wcześniej, a udoskonali sztukę wojenną Mongołów – dyscyplinę. Dyscyplina obowiązywała na polu walki od samego początku do całkowitego zwycięstwa. Chan wprowadził zakaz rabowania i szabrowania aż wróg był całkowicie pobity. Ci którzy nie zgadzali się z zasadami nowej dyscypliny byli zbijani. W efekcie armia mongolska była wysoce zdyscyplinowaną formacją, dającą łatwo się kierować.
Podział armii
Armia mongolska podzielona była według systemu dziesiętnego, podobnie jak wiele innych armii koczowniczych wcześniej w historii. Dziesięcioosobowy oddział (zwany Arban) tworzył jedną dziesiątą kompanii (Jaghun). 10 Arbanów tworzyło więc stuosobowy Jaghun. Tysiąc żołnierzy tworzyło regiment zwany Mingghan. Odpowiednikiem dzisiejszej dywizji był Tumen – jednostka złożona z dziesięciu tysięcy wojowników. Taka organizacja była prosta ale sensowna. Łatwo nadawała się do wcielania żołnierzy z podbitych krain do armii mongolskiej.
Wyprawa wojenna
Przed każdą wyprawą Mongołowie czynili intensywne przygotowania. W czasie narady decydowano jak wojna będzie przeprowadzana, kto będzie dowodził oddziałami. Każdą wyprawę poprzedzał dobry zwiad, który oszacowywał siły wroga, stosunki panujące w danym kraju, zaludnienie, system obrony, konflikty wewnętrzne i silne strony wroga. Mongołowie stosowali kilka metod inwazji. Koczownicy wkraczali na terytorium wroga w kilku kolumnach, co miało zdezorientować obronę i podzielić siły wroga. Oddziały w centrum były liczniejsze niż w kolumnach znajdujących się na flakach. Każda kolumna posiadała silne oddziały skautów, którzy donosili o ruchach nieprzyjaciela. Mobilność i szybkość najeźdźców powalała niejednokrotnie zaskoczyć nieprzygotowanego przeciwnika, który nie był wstanie oszacować nawet liczebności najeźdźców. Często wróg nie był wstanie nawet zmobilizować oddziałów na danym terytorium. Mniejsze, warowne punkty łatwo padały ofiarą zeskocznia, lub były omijane jeśli dowództwo mongolskie uznało je za nie niebezpieczne. Głównym celem Mongołów były z reguły większe ośrodki miejskie, będące centrami politycznymi oraz miejscem bogactwa. Aby przeprowadzić skuteczne oblężenie Mongołowie dążyli w pierwszej kolejności do rozbicia armii przeciwnika, tak aby nie przeszkadzała ona w zdobywaniu miast. Uciekająca przed najeźdźcami ludność siała wśród mieszczan i garnizonu strach przez mnożącym się w oczach wrogiem. Oblegając miasta, część oddziałów cały czas operowała w terenie, atakując mniejsze fortece i oddziały dążące do odsieczy. W czasie oblężeń Mongołowie stosowali często do szturmów i prac polowych niewolników i oddziały niemongolskie wcielone do ich armii. Zniewoleni młodzi mężczyźni, czasami nawet z podbijanego w danym momencie państwa, zmuszani byli do budowy maszyn oblężniczych i służyli także jako żywe tarcze dla Mongołów. Do szturmów wykorzystywano także oddziały wasali. Aby zapobiec buntom często mieszano je pod względem narodowościowym. Dopełnieniem sukcesu kampanii wojennej było zabicie władcy państwa. Jeśli zdołał on uciec z pola bitwy, Mongołowie ścigali pokonanego lidera aż do skutku. Jeśli nie udało im się go pojmać lub zabić, pościg sprawiał, że uciekający władca nie był skutecznie kontrolować sytuacji w własnym państwie i zorganizować obrony wokół swojej osoby.
Rzezie
Najazdy mongolskie budziły grozę, ponieważ najeźdźcy dopuszczali się niezwykłych okrucieństw, mordując całe plemiona, paląc doszczętnie wsie i miasta wroga. Czyngis–Chan przeszedł do historii jako ten co budował piramidy z ludzkich głów. Ludność obleganych miast mogła liczyć tylko na litość w przypadku natychmiastowej kapitulacji. Po zdobyciu miasta, które stawiało opór, mieszkańców wypędzano na otaczające pola, aby zdobywcy mogli bez przeszkód rabować mienie mieszkańców. Żołnierze garnizonu miasta byli mordowani. Wraz z nimi, często część ludności. Rzemieślnicy i młode kobiety zabierano do niewoli, młodych, silnych mężczyzn, natomiast, jako niewolników, zmuszano do prac oblężniczych. Część ludności była uprowadzana do Mongolii, cześć natomiast osiedlano w specjalnych miejscach gdzie wykorzystywano jej umiejętności rzemieślnicze. Ofiarami najeźdźców padali również mieszkańcy wsi, szczególnie gdy padło podejrzenie o knuciu rebelii. Do mordowania ludności wiejskiej niejednokrotnie angażowano oddziały niewolników gdy rzezi nie starczało mongolskich żołnierzy.
Taktyka walki
Mongolskie armie w różnych kampaniach posiadały różną liczność. Bardzo często armia Mongołów przewyższał liczebnie wojska przeciwnika. Jednak w sytuacjach kiedy Mongołowie byli słabsi liczebnie potrafili pokonać liczebniejszego wroga. Niewątpliwie armia mongolska w pierwszym miejscu cechowała się jakością i dyscypliną, w drugiej liczebnością. Dyscyplina pozwalała na przeprowadzanie różnych taktyk walki. Przed bitwą Mongołowie formowali długą (czasami na wiele kilometrów) linię. Znakiem do rozpoczęcia walki był dym, bicie o kubki, lub powiew sztandaru. Łucznicy mongolscy niejednokrotnie potrafili zrobić szarżę ciężkozbrojnego rycerstwa lub zwyczajnie uziemiali oddziały wroga w jednym miejscu. Mongolska jazda ruszała wówczas do ataku, zasypując wroga strzałami a następnie, zanim doszło do bezpośredniego starcia, zawrócić w bok. Za pierwszą linią udawał się druga grupa jeźdźców, która dokonywał tego samego manewru. Łucznicy mongolscy niejednokrotnie potrafili zrobić szarżę ciężkozbrojnego rycerstwa lub zwyczajnie uziemiali oddziały wroga w jednym miejscu. Mongolska jazda ruszała wówczas do ataku, zasypując wroga strzałami a następnie, zanim doszło do bezpośredniego starcia, zawrócić w bok. Za pierwszą linią udawał się druga grupa jeźdźców, która dokonywał tego samego manewru.
Uzbrojenie
Ze względu na walor szybkości, armia mongolska była lekko uzbrojona w porównaniu do armii społeczeństw osiadłych. Na uzbrojenie ochronne składało się – lakierownia lub wyparzana zwierzęca skóra, która pokrywała, zazwyczaj górne części ciała. Niektórzy wojownicy używali także zbroi kolczugowej. Pod skóra zwierzęcą, cześć wojowników nosiła jedwabne koszule, które (ze względu na właściwości tego materiału) zwiększały ochronę ciała. Głowę chronił hełm. W okresie zimowym wojownicy nosili ciepłe buty, kurtki z owczej skóry i włochate czapki. Podstawową bronią ofensywną był łuk kompozycyjny, podwójnie zakrzywiony, i wykonany z połączenia sinew, rogu i drzewa. Każdy wojownik posiał co najmniej jeden łuk, najprawdopodobniej przyczepiony do specjalnego kołczanu przy każdym koniu. Łuki mongolskie miały ogromną moc penetracyjną, znacznie większą niż słynne, długie łuki łuczników angielskich i walijskich. Używano przy tym kilku rodzajów strzał – penetrujących grubą zbroję, świszczących służących do sygnalizacji, do bliskiego i dalekiego strzelania. Dodatkową bronią, służącą do bezpośredniego starcia, były szable, maczugi, topory oraz, rzadziej, krótkie dzidy z zakrzywionymi hakami. Aby nie spowalniać armii, dodatkowy sprzęt niezbędny do prowadzenia działań militarnych, jak sznury, igły, nici, narzędzia do ostrzenia ostrzy mieczów, kubki czy żywność znajdowały się przyczepione do koni wojowników. Także cześć maszyn oblężniczych transportowane były na koniach, a następnie składane w całość.
Konie mongolskie
Każdy jeździec mongolski posiadał od trzech do pięciu koni. W przypadku zmęczenia rumaka lub jego zabicia w walce, jeździec łatwo zmieniał wierzchowca na nowego. Dzięki temu Mongołowie byli niezwykle szybką i mobilną nacją. W armiach społeczeństw osiadłych taki stopień szybkiego przemieszczania się nie był możliwy. Koń był zwyczajnie zbyt drogi w utrzymaniu, aby wojownik mógł sobie pozwolić na posiadanie kilku zwierząt. W Europie brakowało także dużych przestrzeni, które pozwalały by na hodowlę dużych ilości tych zwierząt. Azjatyckie stepy i pastwiska pozwalały natomiast łatwo wychować i utrzymać ogromne tabuny koni.
Ciekawostki wojskowe rodem z państwa mongolskiego...
Kilka faktów z życia Chingis-Chana
Prawdziwe nazwisko Czyngis-Chan, brzmiało Temudżyn (co w wolnym tłumaczeniu można tłumaczyc jako Kowal). Nadał mu je ojciec po nazwisku wodza plemienia, które pokonał. Z czasem, kiedy Temudżyn przejmował kontrolę nad kolejnymi plemionami mongolskimi, stał się dla nich wodzem czyli Chanem. Wówczas dodał do tytułu Chana, słowo Chyngis (lub Dżingis) co oznaczało człowieka ,,prawego,, , ,,sprawiedliwego,,.
W wieku 10 lat zabił pierwszego człowieka. Ofiarą był jeden z jego przyrodnich braci, a przyczyną sporu była kłótnia o złowioną rybę.
Czyngis był wysoki, miał długą brodę, i najprawdopodobniej miał rude włosy oraz zielone oczy. Ten jak się wydaje dość nietypowy dla Mongoła wygląd, można tłumaczyć z mieszania genów pomiędzy Europą i Azją. Ponieważ, uważał, że mężczyzna może być mierzony liczbą dzieci, które spłodził, jego harem liczył więc tysiące kobiet. Potomstwo miał z wieloma z nich. W rzeczywistości, z powodu swoich seksualnych wyczynów, genetycy odkryli, że około 8% mężczyzn w Azji nosi w sobie genetyczne dziedzictwo wielkiego Mongoła w swoim chromosomie Y.
Państwo Czyngis-Chana było drugim co do wielkości imperium w historii, przyćmionym rozmiarami tylko przez imperium brytyjskie z końca XIX wieku. Ziemie rozciągały się od Morza Japońskiego do Europy Wschodniej obejmując 9,3 mln mil kwadratowych w swoim szczytowym momencie w 1279 r. W tym czasie imperium liczyło około 110 milionów ludzi, co stanowi mniej więcej 1/4 ogólnej liczby ludności świata.
Niektóre z jego kampanii oznaczały mord wszystkich członków społeczeństwa - mężczyzn, kobiet i dzieci. Niektórzy badacze uważają, że Chyngis jest odpowiedzialny do 40 milionów ofiar swoich podbojów co w tym czasie stanowiło około 11% populacji całego świata. Kiedy Persowie ścięli mongolskiego wysłannika, Czyngis w wyniku gniewu zniszczył prawie 90% ich populacji. Według niektórych szacunków, liczba ludności Iranu nie osiągnęła poziomu sprzed mongolskich podbojów aż do połowy 1900 roku. Obrażanie Czyngis-Chana nie było mądrym posunięciem.
Pomimo tego, że był brutalnym liderem, Czyngis-Chan uchwalił prawo dotyczące wolności religijnych. Co więcej, zwolnił wszystkie miejsca kultu z płacenia podatków. Wydaje się, że Mongołowie byli dość liberalni, jeśli chodzi o religię, ponieważ większość z nich miała różne wierzenia, od szamanizmu, przez islam i buddyzm, po nestoriańskich chrześcijan.
W przeciwieństwie do większości władców, Czyngis-Chan nie zawracał sobie głowy pochodzeniem ludzi, których awansował na wyższe stopnie w swojej armii i państwie. Jedyne, na czym mu zależało, to to, żeby udowodnili swoją wartość. Promował nawet byłych wrogów. Ten system merytokracji, który przyjął, był jednym z kluczowych powodów jego sukcesu jako wielkiego przywódcy.
Podczas jednej bitwy Czyngis-Chan został postrzelony w szyję strzałą. Po tym, jak zapytał pokonanych, kto go ranił, jeden łucznik dzielnie przyznał, że to on. Powiedział dodatkowo, że nie będzie błagał o litość, ale jeśli Wielki Chan oszczędzi mu życie, będzie mu lojalnie służyć. Czyngis oszczędził go, a później łucznik ten został - o imieniu Jebe - jednym z największych mongolskich generałów.
Subotai był głównym generałem Czyngis-Chana podczas mongolskiego podboju Azji. Był autorem ponad dwudziestu kampanii, podczas których podbił trzydzieści dwa narody i wygrał sześćdziesiąt pięć bitew. Tym samym podbił więcej terytoriów niż jakikolwiek inny dowódca w historii.
W Mongolii jest miejsce o nazwie Ikh Khorig, które zostało uznane za święte przez Czyngis-Chana. Jedynymi ludźmi, którym pozwolono wejść, byli mongolska Rodzina Królewska i plemię elitarnych wojowników, których zadaniem było strzec go, i karać za wejście w śmierć wszelkich intruzów. Strażnicy realizowali swoje zadanie przez 697 lat, do 1924 r.
Według legendy, aby utrzymać w tajemnicy pochówek Czyngis-Chana, wszyscy, ponad 2000 osób, które uczestniczyły w jego pogrzebie, zostali straceni, w tym 800 katów.
więcej ciekawostek...
