Armia mitańska

ajemnicza armia mitańska przez pewien okres nie miała sobie równych na Bliskim Wschodzie. Jej główną siłą był rydwan mitański, dostosowany do konkurowania z wozami wszystkich sąsiadów. Nikt nie wie do końca, jak wyglądała piechota czy łucznicy mitańscy. Niemniej jednak siła armii musiała być znaczna, skoro przez długi czas Mitanni skutecznie walczyło z takimi ludami jak: Asyryjczycy, Hetyci czy Egipcjanie.

Państwo Mitanni było tworem arystokracji indoeuropejskiej, która prawdopodobnie oderwała się od pnia aryjskiego, zanim ten rozpadł się na grupę indyjską i irańską (Persowie i ich krewniacy). Najprawdopodobniej w ciągu XVI wieku pewien odłam Ariów, zamieszkujący pierwotnie tereny południowego wybrzeża Morza Kaspijskiego, dysponując dwukołowym zaprzęgiem konnym, wtargnął do północno – zachodniej Mezopotamii, którą szybko opanował, zakładając kilka miast – państw. Miejscowa ludność, Huryci, została uzależniona od nowych przybyszów. Miasta aryjsko - huryckie były położone na miejscu ważnych szlaków handlowych, przez które przewożono min. towary luksusowe i kość słoniową. Utrzymanie ważnych szlaków handlowych wymagało silnej armii, której nie mogły wystawić pojedyncze miasta. W ten sposób rozpoczął się proces zjednoczeniowy, który doprowadził do powstania kilku organizmów państwowych. Najważniejszym z nich było założone około roku 1490, państwo Mitanni, z nieodnalezioną dotychczas stolicą Waszuganni. Dokładniej rzecz biorąc, Mitanni było państwem arystokracji aryjskiej i podporządkowanej przez nich sobie wcześniejszych na tych terenach przybyszów, Hurytów. Tolerancyjna polityka arystokratycznych najeźdźców wobec miejscowej ludności wyznaczyła obu tym grupom wspólne interesy. W XV wieku państwo Hurytów stanowiło główną potęgę w Azji, uzależniając od siebie Asyrię, Syrię, Palestynę, i rozciągając swe wpływy do Azji Mniejszej i Armenii.

Struktura państwa

Na czele państwa stał król, którego władza była znacznie ograniczana przez arystokrację. Według niektórych badaczy Mitanni było raczej luźną konfederacją, którą łączyły interesy wpływowych arystokratów, niż typowym królestwem. Miało to ogromny wpływ na strukturę armii. Władcy spokrewnieni byli z arystokratami mitańskimi oraz zasięgali ich opinii w najważniejszych dla państwa sprawach. Być może dzięki temu arystokraci byli w stanie i chcieli, ponosić duże koszty prowadzenia licznych wojen. Państwo podzielone było na kilka prowincji, z ufortyfikowanymi stolicami. Nawet pomniejsze miasta były ufortyfikowane. Poszczególni zarządcy mieli obowiązek obrony danego terenu i powoływania milicji w razie potrzeby. Nie wiadomo jednak czy dowodzili oddziałami w czasie wojny. W największych i najbardziej newralgicznych miastach granicznych stacjonowały natomiast oddziały zawodowych żołnierzy.

Formacje rydwanów

Główną siłą armii Mitanni stanowiły arystokratyczne jednostki rydwanów wojennych, powożone przez bogatych Ariów, których nazywano Maryannu (czyli w przybliżonym tłumaczeniu “szlachetny wojownik walczący na rydwanie”). Oddziały rydwanów podzielone były po 5 i 10 (system dziesiętny) oraz 6 i 12 wozów (system sumeryjski dzielenia oddziałów). Arystokraci – feudałowie byli zobowiązani do pewnych świadczeń na rzecz państwa, w zamian za swoją uprzywilejowaną pozycję i duże majątki ziemskie. Spoczywał na nich obowiązek zapewnienia sobie rydwanu, opieki nad nim, oraz dostarczenia obsługi wozu – łucznika. Marynnau miał też dostarczać własny kontyngent żołnierzy piechoty. Broń i zbroję dostarczało jednak państwo, które nadzorowało jego produkcję. Dotyczyło to również naprawy zużytego sprzętu.

Rydwan mitański

Chociaż Sumerowie wynaleźli rydwan, to jednak w Mitanni uczyniono z niego prawdziwą machinę wojenną (najprawdopodobniej około roku 1600), co skwapliwie podpatrzyły inne ludy (mitańskie rydwany służyły za wzór dla sąsiadów – Babilończyków, Egipcjan, Kananejczyków i Hetytów). Rydwan mitański był dwukołowym gładkim wozem, zrobionym z drewna i zwierzęcej skóry oraz zaprzęgniętym w dwa konie. Niektóre wozy pokryte były żelaznymi łuskami. Wprowadzone zostało także nowe, szprychowe koło. Istniało kilka wersji mitańskiego rydwanu, co podyktowane było faktem, że armia mitańska walczyć musiała z różnymi przeciwnikami na różnorakim terenie, od płaskiego i piaszczystego po górzysty. Generalnie był to wóz średniociężki – znacznie cięższy niż wersja egipska, ale również lżejszy niż odpowiednik hetycki. W teorii mógł więc konkurować z rydwanami obydwu państw. Poruszać się mógł nawet na niekorzystnym terenie oraz pokonywać dłuższe dystanse (w przeciwieństwie do hetyckiego). Zarówno konie, jak i wojownik, byli chronieni przez łuskową zbroję z brązu lub żelaza. Wojownicy walczący na rydwanach otaczali wroga i razili go z dystansu strzałami. Oprócz wojownika załogę stanowił też łucznik oraz giermek, który powoził wozem. Ariowie jako pierwsi udomowili jeszcze w swoich pierwotnych siedzibach dzikiego konia, co miało ogromny wpływ na sukcesy ich armii. Specjalny program szkolenia koni dostarczał zwierząt niezwykle wytrzymałych, które bez większych przerw mogły pokonywać 160 kilometrowy dystans w pięcio, sześciodniowym czasie.

Piechota

Oprócz elitarnych oddziałów rydwanów Mitanni posiadało również piechotę, chociaż bardzo trudno opisać jej wygląd i sposób działania. Jedynymi źródłami są opisy asyryjskie z okresu walk z Mitanni. Początkowo piechota miała charakter sumeryjskich, a później aramejskich włóczników, którzy posiadali lekkie tarcze i skórzane hełmy. Dodatkowym wyposażeniem piechoty były miecze i sztylety. Żołnierze byli dostarczani przez arystokratów – feudałów, którzy zobowiązani byli zapewnić państwu odpowiednie kontyngenty wojskowe. Wkrótce wobec małej przydatności wobec coraz bardziej mobilnych wrogów, zarzucono stosowania zwartych oddziałów uzbrojonych we włócznie. W ich miejsce powstały duże oddziały łuczników, które jednak, z bliżej nieznanych względów, nie były mobilne. Ich rola ograniczała się do utrzymywania linii i rażenia wroga z dystansu. W tym samym czasie inne armie używały zwartych mas łuczników do atakowania. Armia Mitanni całą mobilność i aktywność militarną zostawiała dużym związkom taktycznym rydwanów wojennych, które miały rozbijać osłabione przez łuczników pozycje wroga. Upadek państwa

Upadek państwa

Koniec państwa wiąże się ze sporami wewnętrznymi, jakie wybuchły w łonie rządzącej dynastii. Częste zmiany na tronie i mieszanie się w sprawy wewnętrzne obcych państw, zwłaszcza Hetytów i Asyrii, doprowadziły do podziału państwa pomiędzy te dwie potęgi (około 1350 r.). Asyryjska część Mitanni zachowała do roku 1270 pewną autonomię, którą ostatecznie utraciła po antyasyryjskim powstaniu.